Morbili (male boginje, ospice, dobrac, frus, morbilli, measles) su virusno, veoma kontagiozno (zarazno) oboljenje, koje uglavnom pogađa decu.
Etiologija
- Morbilli virus → grupa paramiksovirusa
- Neotporan je u spoljašnjoj sredini.
- Ima teratogeno dejstvo na plod čoveka.
- Ostavlja doživotan imunitet.
Epidemiologija
- Rezervoar infekcije je čovek
- Izvor infekcije nazofaringealni sekret
- Put prenošenja je kapljični
- Mesto ulaska: sluzokoža nazofarinksa
- Epidemijski (jesen-zima-proleće)
- Obavezna vakcinacija od 1971. godine
- Posle toga još dve velike epidemije (1980. i 1993 .godine).
PATOGENEZA
- Prilagođava se i razmnožava na sluzokoži respiratornog trakta. Širi se sa ćelije na ćeliju i dolazi do regionalnih limfnih žlezda. Limfotokom dospeva u krvotok → primarna viremija (nalazi se na malim limfocitima i makrofagima). Krvotokom stiže u tkiva i organe bogate RES-om, razmnožava se i ponovo prodire u krvotok → sekundarna viremija. Dolazi do susreta T-senzibilisanih limfocita sa T-limfocitima nosiocima virusa, te virus se oslobađa i stimuliše B-limfocite na stvaranje neutrališućih antitela.
Klinička slika
- INKUBACIONI STADIJUM 9-11 dana
- KATARALNI STADIJUM
- OSIPNI STADIJUM
- STADIJUM REKONVALESCENCIJE
KATARALNI STADIJUM
- traje i do 7 dana
- postepen početak
- temperatura postepeno raste
- oči suze, sekrecija iz nosa, suv naporan kašalj
- gubitak apetita
- umor, malaksalost do prostracije
Objektivni nalaz u kataralnom stadijumu:
- bled u licu sa konjunktivitisom, rinitisom
- ždrelo i tonzile hiperemični jezik obložen
- na plućima bronhitični nalaz
- srčana akcija prati temperaturu
- na kraju stadijuma patognomoničan znak za morbille: Koplikove mrlje na sluzokoži obraza
OSIPNI STADIJUM
- pogoršanje svih znakova prethodnog stadijuma
- temperatura 40C
- epistaksa, povraćanje, proliv
- plačna maska
EGZANTEM
- predilekciono mesto: iza ušiju
- širi se od glave prema donjim ekstremitetima tokom 2-3 dana
- ne štedi nijedan deo kože tela
- nije praćena subjektivnim smetnjama
- ospa je makulopapulozna
- monomorfna
- vide se zdravi delovi kože
- koža je meka, topla, baršunasta
- povlači se istim redom kao što se i javljala
- posle povlačenja ospe ostaje hiperpigmentacija
ENANTEM
- ospa na sluzokožama se naziva enantem
- enantem je mrljast i vidi se na mekom nepcu
- zahvata sve sluzokože i ako je obilan pogoršava bolest
- izrazito ispoljen enantem predstavlja virusne komplikacije bolesti.
REKONVALESCENCIJA
- Rekonvalescencija kod morbilla je duga
- Bolesnik je sklon bakterijskim superinfekcijama
- Celularni imunitet je suprimiran
- BCG proba se ne radi 6 nedelja jer je negativna
Klinički oblici
- Laki oblici:
– Morbilli sine catarrhe
– Morbilli sine exanthemate
- Teški oblici:
– Hemoragični Morbilli
– Asfiktični Morbilli
– Atakso-adinamični morbilli
– Munjeviti ili hiperpiretični
– Morbilli vakcinisanih
Komplikacije
- PREMA ETIOLOGIJI:
- virusne i bakterijske
- virusne i bakterijske
- PREMA LOKALIZACIJI:
- na respiratornom traktu,
- na digestivnom traktu i
- CNS-u
(otitis media, sinuzitis, pneumonija, morbilozni meningoencefalitis)
- PREMA VREMENU NASTAJANJA:
- rane i
- kasne
Dijagnoza i diferencijalna dijagnoza
- Anamneza, epidemiološka anketa, klinička slika i tok → hronologija nastajanja simptoma
- Leukopenija sa limfocitozom
- Potvrda serološkim analizama RVK IH ELISA
- Diferencijalna dijagnoza se odnosi na svaki stadijum pojedinačno.
TERAPIJA I ZAŠTITA
- simptomatska
- u bakterijskih komplikacija kauzalna
- vakcinacija živom atenuisanom vakcinom (MMR) posle 12 m. i revakcinacija u 14-15 godini.
Izvor:
Infektivne bolesti – Skripta za studente medicine
MedSkripte, wikipedia.org, mayo.edu, medscape, pubmed, freedigitalphotos.net